ТОВЧ ТАНИЛЦУУЛГА
ТОВЧ ТАНИЛЦУУЛГА
Сумын байршил, газар нутаг. Мандах сум нь 1924 оны 08 дугаар сарын 01-ний өдөр үүсгэн байгуулагдсан. Засаг захиргааны 5 багтай. Дорноговь аймгийн баруун хэсэгт байрлан, Зүүн талаараа сайхандулаан, Урд талаараа Хөвсгөл, Хатанбулаг, Улаанбадрах Баруун талаар Өмнөговь айгийн Манлай, Хойд талаараа Өндөршил, Баруун хойд талаараа Дундговь аймгийн Өлзийт сум, Улаанбаатраас 454 км, Дорноговь аймгийн төв Сайншандаас 170 км зайтай.
Сумын газар нутгийн нийт хэмжээ 1,266,061.00 га. Газрын нэгдмэл сангийн ангилалаар нь хувааж үзвэл:
- Хөдөө аж ахуйн эдэлбэр газар – 1,128,075.02 га
- Хот тосгоны эдэлбэр газар – 9,546 га
- Усны эдэлбэр газар – 1,661.00 га
- Тусгай хамгаалалттай газар – 84,146 га
- Зам, шугам сүлжээний газар – 45,80 га байна.
Байгалийн нөөц. Сумын нутаг Цагаан суварга, Хөнгөөтийн зэсийн нөөц орд, хоньчийн нүүрсний орд, алт, усан утаат болор, жонш, өнгөт боржин, занар, гипс, шохой, нүүрс, шороон будгийн арвин нөөцтэй. Тус сумын нутагт Цагаан цавын гүний усны нөөцтэйгээс гадна зүүн, баруун сухай, Наран, Толь, Гэр чулуу, Гишүүнтэй зэрэг томоохон булаг ус элбэгтэй бүрд тойром олонтой.
Мал аж ахуй. Мандах сум 2020 оны байдлаар зуун ерин нэгэн мянга арван найман толгой малтай. Багаар харуулбал,
| Бүгд | Тэмээ | Адуу | Үхэр | Хонь | Ямаа | ||
| 1 | Алхан тээг | 38697 | 3371 | 737 | 375 | 9730 | 24484 |
| 2 | Баянхошуу | 43551 | 1384 | 2635 | 1274 | 13672 | 24586 |
| 3 | Өехий | 64478 | 2371 | 4008 | 1915 | 24550 | 31634 |
| 4 | Сэрвэнбаянхошуу | 37137 | 1344 | 1834 | 616 | 11082 | 22261 |
| 5 | Төхөм | 7155 | 58 | 673 | 225 | 1979 | 4220 |
| Нийт | 191018 | 8528 | 9887 | 4405 | 61013 | 107185 |
Хүн ам зүй. Мандах сум 500 өрх, 1585 суурин хүн амтай.
| Багийн нэр | Алхан тээг | Баянхошуу | Өехий | Сэрвэн баянхошуу | Төхөм | Сумын дүн | |
| Бүх хүн ам | 246 | 340 | 426 | 273 | 300 | 1585 | |
| Үүнээс | Эр | 137 | 173 | 238 | 128 | 141 | 817 |
| Эм | 109 | 167 | 188 | 145 | 159 | 768 | |
| Өрхийн тоо | 80 | 103 | 134 | 81 | 102 | 500 | |
